Thuốc lá điện tử: “Cơn sóng ngầm” đe dọa giới trẻ và sức khỏe cộng đồng

Báo động làn sóng thuốc lá điện tử trong giới trẻ

Thuốc lá điện tử đang trở thành trào lưu nguy hiểm âm thầm lan rộng trong giới trẻ Việt Nam. Theo thống kê của ngành y tế, tỷ lệ học sinh từ 14–17 tuổi sử dụng vape đang tăng nhanh, nhiều em thừa nhận đã hút trong thời gian dài, thậm chí trộn thêm cần sa, cỏ Mỹ hoặc tinh dầu chứa chất gây nghiện để tạo cảm giác kích thích mạnh hơn.

Học sinh hút thuốc lá điện tử sau giờ học tại một trường THPT ở Hà Nội

Không ít trường hợp chỉ vài hơi mỗi ngày nhưng vẫn rơi vào tình trạng ngộ độc cấp, mạch nhanh, tụt huyết áp, ra mồ hôi toàn thân, ý thức lơ mơ; nặng hơn phải nhập viện điều trị. Có học sinh hút đến một tẩu/ngày, dẫn tới rối loạn hành vi và hoang tưởng.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc – Bệnh viện Bạch Mai

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc – Bệnh viện Bạch Mai, cảnh báo: “Thuốc lá điện tử có thiết kế bắt mắt, mùi hương dễ chịu nhưng ẩn chứa hàng loạt chất độc nguy hiểm như nicotine, glycerin, formaldehyde, acetaldehyde và cả ma túy tổng hợp. Các chất này không chỉ gây nghiện mạnh mà còn dẫn đến viêm phổi, tổn thương gan, rối loạn thần kinh.”

Bác sĩ Nguyên nhấn mạnh, não bộ của thanh thiếu niên (13–25 tuổi) đang trong giai đoạn phát triển mạnh nhất. Việc tiếp xúc sớm với nicotine và tinh dầu chứa cần sa có thể gây tổn thương thần kinh không hồi phục, làm suy giảm trí nhớ, mất khả năng tập trung và thay đổi hành vi lâu dài.

Từ những cảnh báo trên, có thể thấy thuốc lá điện tử không phải “vape vô hại” như quảng cáo, mà đang trở thành “cánh cửa ngầm” dẫn giới trẻ đến nghiện chất và rối loạn tâm thần.

Cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử – Quyết sách mạnh mẽ bảo vệ thế hệ trẻ

Trước làn sóng lan rộng của thuốc lá điện tử trong giới trẻ, tháng 11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, quy định rõ việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trên toàn lãnh thổ Việt Nam kể từ ngày 1/1/2025. Đây được xem là bước ngoặt mang tính lịch sử trong nỗ lực bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh thiếu niên – nhóm đối tượng dễ bị cuốn vào xu hướng “thuốc lá công nghệ cao” đầy ngụy trang và đánh lừa cảm giác an toàn.

Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, quy định rõ việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Thực tế cho thấy, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2013 đã góp phần đáng kể trong việc giảm tỷ lệ người hút thuốc truyền thống, song cùng lúc đó, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như vape, pod, thuốc lá nung nóng lại âm thầm len lỏi, với hình thức bắt mắt, mùi thơm dễ chịu và chiến lược quảng bá tinh vi nhắm trực tiếp vào giới trẻ. Chúng không chỉ gây nghiện mạnh hơn mà còn khó kiểm soát hơn, bởi sự tiện lợi và khả năng ẩn giấu trong sinh hoạt hàng ngày.

Việc cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử không chỉ là một biện pháp hành chính, mà là tuyên bố dứt khoát về chính sách y tế công cộng: Sức khỏe của con người – đặc biệt là của thế hệ trẻ – không thể bị đem ra đánh đổi cho lợi nhuận thương mại. Đây cũng là thông điệp mạnh mẽ khẳng định cam kết của Việt Nam trong cuộc chiến toàn cầu chống lại tác hại thuốc lá.

Hành động quyết liệt – Hướng tới một Việt Nam không khói thuốc

Tại Hội nghị toàn cầu về phòng, chống tác hại của thuốc lá tổ chức ở Dublin (Ireland), bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), khẳng định Việt Nam đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc loại bỏ các sản phẩm thuốc lá gây hại và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Quỹ được hình thành từ nguồn đóng góp bắt buộc của các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu thuốc lá, hoạt động theo nguyên tắc công khai, minh bạch, dựa trên bằng chứng và kết quả thực tế. Đây là mô hình quản lý được quốc tế đánh giá cao nhờ tính đa ngành và hiệu quả xã hội rõ rệt.

Quỹ PCTHTL phát động Chiến dịch tăng cường thực hiện môi trường không khói thuốc lá tại nhà hàng, khách sạn và các địa điểm công cộng

Trong giai đoạn tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan rà soát và hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường kiểm soát nguồn cung – cầu, đồng thời phát động chiến dịch “Môi trường không khói thuốc” tại các địa phương trọng điểm như Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, TP.HCM và Khánh Hòa. Chiến dịch hướng tới mục tiêu xây dựng không gian công cộng xanh – sạch – không khói thuốc tại nhà hàng, khách sạn, khu du lịch và các địa điểm sinh hoạt chung.

Đây không chỉ là hành động mang tính y tế mà còn là cam kết xã hội, góp phần định hình một chuẩn mực văn minh mới – tôn trọng cộng đồng bằng việc nói “không” với khói thuốc. Mỗi người dân đều có quyền được hít thở bầu không khí trong lành, và cũng có trách nhiệm cùng chung tay giữ gìn vì một Việt Nam khỏe mạnh, văn minh và không khói thuốc.