Có 30 địa phương, bộ ngành mua gần 2.162 tỉ đồng kit test từ Việt Á

Kit test của Công ty Việt Á.

Kiểm toán Nhà nước vừa hoàn thành báo cáo chuyên đề về huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ phòng chống dịch COVID-19 và các chính sách hỗ trợ. Cuộc kiểm toán được triển khai trên phạm vi toàn ngành với quy mô lớn, thực hiện kiểm toán tại 9 bộ, cơ quan trung ương và 32 tỉnh, thành.

Theo kết quả kiểm toán, các bộ, ngành, địa phương đã mua sắm sinh phẩm, hóa chất, kit xét nghiệm, sinh phẩm xét nghiệm PCR… tổng giá trị hơn 7.970 tỉ đồng. Tuy nhiên, giá các loại kit xét nghiệm, sinh phẩm này có nhiều mức khác nhau tùy thuộc chủng loại, xuất xứ, hãng sản xuất.

Trong số này, có 30 địa phương, bộ ngành được kiểm toán đã mua gần 2.162 tỉ đồng kit xét nghiệm từ Công ty cổ phần công nghệ Việt Á, trực tiếp với công ty này hoặc qua đơn vị trung gian phân phối.

Các nơi đã mua kit xét nghiệm từ Việt Á, như một số đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng; Bộ Công an; Bộ Y tế, Hà Nội, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc; Hà Tĩnh, Đà Nẵng; Quảng Nam, TP.HCM, Hải Dương, Đồng Tháp, Tiền Giang… Có hai địa phương trong diện kiểm toán không mua kit xét nghiệm từ doanh nghiệp này là Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Thuận.

Theo báo cáo, Bộ Y tế và các đơn vị trực thuộc mua sắm sinh phẩm, kit xét nghiệm nhanh, PCR trị giá hơn 617 tỉ đồng, gồm khoảng 1,27 triệu kit xét nghiệm nhanh, 237.452 bộ kit xét nghiệm PCR với nhiều mức giá khác nhau.

Cụ thể, giá mua kit xét nghiệm nhanh dao động 47.000 – 220.500 đồng/sản phẩm. Giá bộ kit xét nghiệm PCR 126.042 – 653.571 đồng. Còn tại các địa phương, giá mua kit xét nghiệm nhanh dao động 48.000 – 200.000 đồng; PCR bình quân 200.000 – 300.000 đồng/bộ.

Với số lượng test COVID-19 đã mua, các đơn vị xây dựng, thực hiện kế hoạch xét nghiệm đột xuất, định kỳ, xét nghiệm cộng đồng, xét nghiệm tại khu cách ly, phong tỏa… và tổ chức dịch vụ xét nghiệm theo nhu cầu của người dân.

Tuy nhiên, chỉ ra hạn chế trong quản lý, sử dụng sinh phẩm, kit xét nghiệm, cơ quan kiểm toán cho rằng việc lập kế hoạch xét nghiệm, phê duyệt, phân bổ kit xét nghiệm chưa kịp thời phục vụ cho xét nghiệm.

Chẳng hạn, tại Bình Thuận, khâu lập kế hoạch xét nghiệm, mua sắm, phân phối vật tư chưa chuẩn xác, chưa dựa trên nguồn lực, vật lực và kinh phí hiện có của đơn vị, dẫn đến các cơ sở y tế tuyến dưới phải đi mượn (ứng trước) hàng hóa, vật tư sinh phẩm.

Có lô kit xét nghiệm PCR tài trợ qua lấy mẫu thử nghiệm chưa bảo đảm chất lượng sử dụng. Như tại Đà Nẵng, lô 4.000 kit xét nghiệm chưa được Bộ Y tế thử nghiệm chất lượng, song kết quả thử nghiệm của Viện Pasteur Nha Trang cho thấy, độ nhạy bộ kit xét nghiệm bằng 0, không có giá trị sử dụng.

Các đơn vị, địa phương cũng quản lý, giám sát chưa chặt chẽ, chưa theo dõi số lượng test thực dùng. Việc hạch toán, lập, quản lý, lưu giữ hồ sơ, tài liệu liên quan như chứng từ phân bổ, kế hoạch xét nghiệm, phiếu nhập, xuất, danh sách cấp phát… chưa đầy đủ.

Thậm chí có bộ kit xét nghiệm viện trợ hết hạn sử dụng phải tiêu hủy, như Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM hủy 12.016 kit; Bệnh viện Nhi trung ương hủy 1.920 kit do hạn sử dụng ngắn.

Bên cạnh đó, tại các đơn vị được kiểm toán phát sinh tình trạng mượn, mua vật tư, kit xét nghiệm, sinh phẩm xét nghiệm từ các nhà cung cấp có hoặc không có trong thỏa thuận/hợp đồng, thiếu thông tin chi tiết về bàn giao… Tổng giá trị hàng mượn dạng này gần 1.062 tỉ đồng.

Kiểm toán Nhà nước cho biết, đã chuyển danh sách các đơn vị, địa phương vay, mượt kit xét nghiệm có dấu hiệu bất thường sang Thanh tra Chính phủ để lưu ý khi thực hiện thanh tra chuyên đề tại các bộ, ngành và địa phương.

Để chấn chỉnh công tác quản lý, sử dụng kit xét nghiệm, trang thiết bị, vật tư, thuốc, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và 32 tỉnh, thành được kiểm toán chỉ đạo thanh tra rà soát và kiểm tra việc mua sắm kit xét nghiệm của Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á tại các đơn vị trực thuộc.

Đề nghị UBND tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, UBND các quận, huyện và các cơ sở y tế thực hiện kiểm tra, rà soát, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật (nếu có sai phạm) đối với các trường hợp vay mượn sinh phẩm, kit xét nghiệm; thực hiện xét nghiệm cộng đồng bằng kit xét nghiệm nhanh kháng nguyên, RT-PCR không tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế, kế hoạch của UBND tỉnh.

Ngoài bất cập trong quản lý, mua và sử dụng kit xét nghiệm, kết quả kiểm toán còn cho thấy tồn tại trong chi phí cách ly y tế, như không đúng hoặc trùng đối tượng; chi không đúng hoặc vượt định mức, hay chứng từ thanh toán chưa đầy đủ… tổng số tiền hơn 36 tỉ đồng.

Trong số này, một số đơn vị có khoản chi tại địa điểm cách ly y tế nhưng hồ sơ thanh toán không đảm bảo quy định, gần 27 tỉ đồng.

Thực tế kiểm toán chi tiết tại một số bệnh viện thuộc địa phương và Bộ Y tế, cơ quan này cho rằng có tình trạng chi trùng, chi không đúng quy định, quyết toán ngân sách hoặc đề nghị hoàn chi chưa phù hợp. Số tiền chưa quyết toán lên tới gần 1.576 tỉ đồng do vướng mắc trong chính sách.

Trên cơ sở đó, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị xử lý hơn 6.789 tỉ đồng, trong đó kiến nghị xử lý tài chính trên 3.431 tỉ đồng và xử lý khác hơn 3.358 tỉ đồng. Như vậy, tổng số tiền cơ quan kiểm toán kiến nghị xử lý chiếm 4,8% so với số kinh phí của các đơn vị được kiểm toán.