Ánh sáng ban đêm: “Thủ phạm” giấu mặt tàn phá giấc ngủ, não bộ và cảm xúc

Ánh sáng ban đêm từ đèn đường, màn hình điện thoại hay TV vốn được coi là vô hại, nhưng nghiên cứu mới của nhóm GS. Randy J. Nelson, Đại học Tây Virginia (Mỹ) chỉ ra đây có thể là “kẻ phá hoại thầm lặng” đối với sức khỏe con người.

Trong bài phỏng vấn mới đây, nhà khoa học thần kinh lỗi lạc Tiến sĩ Randy J. Nelson đã chia sẻ những hiểu biết sâu sắc từ nghiên cứu tiên phong của ông về cách nhịp sinh học bị gián đoạn ảnh hưởng đến chức năng não bộ và sức khỏe tổng thể.

Tiến sĩ Nelson, chủ nhiệm Khoa Thần kinh học tại Đại học West Virginia, đã dành cả thập kỷ qua để khám phá những nguy cơ tiềm ẩn của việc tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo. Nghiên cứu của ông chứng minh rằng ánh sáng ban đêm không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ; nó còn làm thay đổi cơ bản chức năng miễn dịch, kích hoạt tình trạng viêm thần kinh, phá vỡ quá trình trao đổi chất và ảnh hưởng đến việc điều hòa tâm trạng.

Nghiên cứu nhấn mạnh, ánh sáng nhân tạo khi xuất hiện sai thời điểm so với chu kỳ tự nhiên sẽ làm gián đoạn nhịp sinh học – hệ thống điều phối giấc ngủ, hormone và nhiều hoạt động sinh lý khác. Sự rối loạn này kéo theo hàng loạt hệ lụy như suy giảm miễn dịch, viêm mãn tính ở hệ thần kinh, rối loạn chuyển hóa, thậm chí góp phần làm gia tăng tỷ lệ béo phì.

Đáng lo ngại, ánh sáng xanh – loại phát ra nhiều từ màn hình điện tử – có tác động mạnh nhất đến nhịp sinh học. Khi tiếp xúc vào buổi tối, ánh sáng này “đánh lừa” não bộ rằng vẫn còn ban ngày, ức chế sản sinh melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ, từ đó gây khó ngủ, ngủ không sâu và mệt mỏi vào sáng hôm sau.

GS. Nelson cho biết, tác động của ánh sáng ban đêm không chỉ dừng ở giấc ngủ. Nghiên cứu trên động vật và con người đều ghi nhận sự thay đổi bất lợi ở vùng não liên quan đến cảm xúc, làm tăng nguy cơ trầm cảm và lo âu.

Hiện nhóm nghiên cứu đang thử nghiệm giảm thiểu ánh sáng nhân tạo trong các khoa hồi sức tích cực, đồng thời ứng dụng ánh sáng xanh phổ cao vào ban ngày cho điều dưỡng làm ca đêm, nhằm cải thiện nhịp sinh học, tâm trạng và chất lượng giấc ngủ.

Các chuyên gia khuyến cáo, để bảo vệ sức khỏe, mỗi người nên hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ, dùng ánh sáng ấm sau hoàng hôn, duy trì giờ ngủ cố định và đảm bảo phòng ngủ tối hoàn toàn.

“Nhịp sinh học là nền tảng cho sức khỏe con người, nhưng thường bị bỏ qua trong y học lâm sàng. Chúng ta cần bắt đầu coi việc bảo vệ nhịp sinh học cũng quan trọng như ăn uống lành mạnh hay tập thể dục,” GS. Nelson nhấn mạnh.