Hiểm họa khó lường từ bệnh uốn ván

Bệnh uốn ván là gì?

Uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra. Loại vi khuẩn này tồn tại phổ biến trong đất, phân động vật và môi trường ô nhiễm, có khả năng tạo bào tử sống sót lâu dài. Khi xâm nhập vào cơ thể qua vết thương hở, đặc biệt là vết thương sâu hoặc bị hoại tử, vi khuẩn sẽ phát triển và tiết ra độc tố thần kinh cực mạnh.

Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể qua vết thương hở (Ảnh minh họa)

Độc tố này tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương, gây co cứng cơ liên tục, co giật, khó nuốt, khó thở và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Nếu không được chẩn đoán và xử trí sớm, uốn ván có thể tiến triển rất nhanh và dẫn đến tử vong, đặc biệt ở những nơi thiếu điều kiện chăm sóc y tế tích cực.

Biểu hiện của bệnh uốn ván

Biểu hiện ban đầu của uốn ván thường không rõ ràng, dễ bị bỏ qua. Người bệnh có thể cảm thấy đau cơ, cứng hàm (hay còn gọi là “khóa hàm”), khó nuốt hoặc cứng cổ. Những triệu chứng này dễ nhầm với rối loạn cơ xương khớp thông thường. Tuy nhiên, chỉ sau vài giờ đến vài ngày, các triệu chứng có thể tiến triển nhanh chóng.

Người bệnh sẽ xuất hiện các cơn co cứng cơ toàn thân, cong ưỡn người (gồng người hình vòng cung), co giật mạnh khi gặp kích thích như ánh sáng, tiếng động hoặc chạm nhẹ. Trong các trường hợp nặng, uốn ván có thể gây ngừng thở, rối loạn thần kinh thực vật như tụt huyết áp, rối loạn nhịp tim, có thể dẫn đến tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Thời gian ủ bệnh và triệu chứng

Sau khi vi khuẩn Clostridium tetani xâm nhập vào cơ thể, thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 7-10 ngày, nhưng có thể dao động từ 1 đến hơn 20 ngày tùy thuộc vào vị trí, độ sâu và mức độ nhiễm bẩn của vết thương.

Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 7-10 ngày (Ảnh minh họa)

Các triệu chứng ban đầu thường là cứng hàm, đau cổ, cứng vai và khó mở miệng. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể xuất hiện co giật khi bị kích thích nhẹ (ánh sáng, âm thanh), khó nuốt, cứng cơ toàn thân, khó thở và rối loạn nhịp tim.

Uốn ván không lây truyền từ người sang người mà xâm nhập qua các vết thương hở bị nhiễm bẩn từ đất, bụi hoặc phân súc vật. Ngoài ra, phẫu thuật, tiêm chích hay sinh nở bằng dụng cụ không vô trùng cũng là nguồn lây đáng lo ngại. Đặc biệt, uốn ván sơ sinh là biến thể nguy hiểm ở trẻ trong 2 tuần đầu sau sinh, thường do cắt rốn bằng dụng cụ bẩn hoặc chăm sóc rốn sai cách. Trẻ mắc bệnh có triệu chứng bỏ bú, co cứng người và co giật liên tục.

Mặc dù Việt Nam đã loại trừ uốn ván sơ sinh trên quy mô huyện từ năm 2005, bệnh vẫn còn xuất hiện lẻ tẻ do thiếu tiêm chủng đầy đủ hoặc mẹ không có miễn dịch bảo vệ trong thai kỳ.

Phòng ngừa uốn ván hiệu quả bằng tiêm chủng

Tiêm chủng là cách phòng bệnh uốn ván hiệu quả và bền vững nhất. Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam, trẻ nhỏ cần được tiêm vắc xin uốn ván trong các mũi tổng hợp (5 trong 1 hoặc 6 trong 1) ngay từ năm đầu đời, gồm ba mũi cơ bản lúc 2, 3 và 4 tháng tuổi, cùng một mũi nhắc lại khi trẻ được 18 tháng.

Trẻ nhỏ cần tiêm vắc xin uốn ván trong các mũi 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 từ năm đầu đời (Ảnh minh họa)

Phụ nữ mang thai cũng cần tiêm hai liều vắc xin uốn ván, cách nhau ít nhất một tháng, với mũi thứ hai hoàn thành trước ngày dự sinh tối thiểu một tháng. Nếu mang thai lại sau hơn 5 năm, cần tiêm nhắc một liều để đảm bảo bảo vệ cho cả mẹ và bé.