Từ quan niệm “sốt giúp tiêu diệt virus tự nhiên”, trào lưu “không cần uống thuốc hạ sốt” đang lan nhanh trên mạng xã hội, được nhiều phụ huynh trẻ tin theo. Nhưng các bác sĩ cảnh báo: hiểu sai cơ chế sốt có thể khiến trẻ co giật, mất nước, thậm chí nguy kịch chỉ trong vài giờ.
Khi mạng xã hội trở thành… “bác sĩ”
Những ngày gần đây, mạng xã hội tràn ngập các video, bài đăng gắn hashtag “không cần uống thuốc hạ sốt”, thu hút hàng chục nghìn lượt xem và chia sẻ chỉ sau vài giờ. Các nội dung này được lan tỏa với tốc độ chóng mặt, đặc biệt trên nền tảng TikTok – nơi mỗi đoạn clip ngắn 30 giây lại được lặp đi lặp lại như “bài học y khoa bỏ túi” dành cho các bậc phụ huynh.
Các Video hướng dẫn hạ sốt không cần uống thuốc được lan tỏa với tốc độ chóng mặt, đặc biệt trên nền tảng TikTok
Một tài khoản TikTok có hàng trăm nghìn người theo dõi đã khẳng định: “Sốt là phản ứng có lợi, giúp cơ thể tiêu diệt virus, vi khuẩn nhờ tăng thân nhiệt.” Người này còn ví von rằng việc uống thuốc hạ sốt chẳng khác nào “dội nước lạnh vào lò lửa miễn dịch của cơ thể”, khiến virus có cơ hội sinh sôi, còn hệ miễn dịch thì “bị làm biếng”. Trong video, cô chia sẻ đầy tự tin: “Khi con tôi sốt, tôi không làm gì cả, chỉ quan sát, bổ sung dinh dưỡng, vitamin và men tiêu hóa hằng ngày.”
Những lời nói nghe có vẻ “khoa học” ấy, cùng giọng điệu chắc nịch và hình ảnh minh họa sinh động, đã khiến nhiều phụ huynh tin theo. Dưới phần bình luận, không ít người bày tỏ đồng tình, thậm chí khoe rằng họ “đã thử và thấy con vẫn khỏe”. Một số nhóm cha mẹ trên Facebook còn chia sẻ lại video, khuyến khích nhau “tập cho cơ thể tự chống đỡ” mà không cần thuốc.
Tuy nhiên, đằng sau trào lưu tưởng như “tự nhiên, an toàn” này là một sự hiểu lầm nghiêm trọng về cơ chế sinh lý của con người. Các chuyên gia y tế cảnh báo, việc tuyệt đối hóa lợi ích của sốt mà bỏ qua nguy cơ biến chứng chính là sự đánh đổi nguy hiểm. Bởi một cơn sốt không được xử trí đúng cách – nhất là ở trẻ nhỏ – có thể chuyển biến nhanh chóng từ phản ứng bình thường sang tình trạng đe dọa tính mạng chỉ trong vài giờ.
Không thể áp dụng một công thức cho mọi cơn sốt
Bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, cho rằng tuyên bố “không cần uống thuốc hạ sốt” là phát ngôn thiếu trách nhiệm, đặc biệt khi được chia sẻ công khai trên mạng xã hội mà không kèm bất kỳ điều kiện y khoa cụ thể nào.
“Việc không dùng thuốc hạ sốt chỉ có thể chấp nhận trong những trường hợp rất nhẹ khi trẻ sốt dưới 38,5°C, vẫn tỉnh táo, ăn uống bình thường và không có dấu hiệu bất thường khác. Tuy nhiên, hầu hết phụ huynh không đủ kiến thức y khoa để phân biệt thế nào là sốt nhẹ, sốt cao hay nhận biết dấu hiệu biến chứng. Chính vì vậy, nếu áp dụng ‘công thức chung’ này, nguy cơ để lỡ thời điểm xử trí thích hợp là rất cao,” bác sĩ Tuấn nhấn mạnh.
Bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai
Theo ông, phản ứng sốt đúng là cơ chế tự vệ tự nhiên của cơ thể giúp kích hoạt hệ miễn dịch, tăng sản sinh bạch cầu và ức chế hoạt động của virus, vi khuẩn. Nhưng khi thân nhiệt vượt quá ngưỡng an toàn, phản ứng đó trở thành gánh nặng cho các cơ quan nội tạng.
“Sốt kéo dài trên 39–40°C khiến tim và phổi phải hoạt động gấp đôi để cung cấp oxy và điều hòa nhiệt. Ở trẻ nhỏ, hệ thần kinh trung ương còn non yếu, dễ dẫn đến co giật, rối loạn tri giác, mất nước. Nếu không được xử trí kịp thời, tình trạng này có thể gây tổn thương não, thậm chí đe dọa tính mạng,” ông phân tích.
Thực tế tại các bệnh viện lớn, mỗi mùa dịch, hàng trăm ca cấp cứu liên quan đến sốt cao co giật được ghi nhận, trong đó không ít trường hợp do cha mẹ tự ý bỏ thuốc hoặc tin theo các “phương pháp tự nhiên” trên mạng. “Nhiều phụ huynh mang con đến viện trong tình trạng co giật toàn thân, thân nhiệt vượt 40°C, thậm chí hôn mê. Khi hỏi, hầu hết đều nói: Tôi nghĩ không nên hạ sốt, vì cơ thể cần tự chống lại virus.” – bác sĩ Tuấn chia sẻ.
Theo Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), thuốc hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen nên được sử dụng khi thân nhiệt từ 38,5°C trở lên, đặc biệt nếu trẻ mệt mỏi, quấy khóc hoặc bỏ ăn. Mục tiêu không phải là “đưa nhiệt độ về 36,5°C”, mà là giúp trẻ dễ chịu, ngủ ngon, ăn uống tốt – qua đó tăng khả năng hồi phục tự nhiên.
“Cần hiểu rõ: thuốc hạ sốt không tiêu diệt virus, nhưng giúp giảm căng thẳng sinh lý để cơ thể tập trung năng lượng cho hệ miễn dịch. Đây là lý do các hướng dẫn y khoa trên toàn cầu đều khuyến cáo sử dụng thuốc khi cần chứ không phải bỏ mặc cơn sốt.” Bác sĩ Tuấn khuyến cáo.
Kết thúc trao cuộc trao đổi, bác sĩ Tuấn nhấn mạnh: “Không có bất kỳ hướng dẫn y khoa chính thống nào khuyên để trẻ sốt tự nhiên mà không can thiệp. Mỗi cơ thể, mỗi bệnh cảnh là khác nhau. Không thể áp dụng một công thức chung cho mọi cơn sốt và càng không thể lấy lời khuyên trên mạng làm kim chỉ nam cho sức khỏe con mình.”
Xử trí đúng khi trẻ sốt – Đừng để mạng xã hội thay bác sĩ
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, khi trẻ bị sốt, điều quan trọng nhất là cha mẹ phải bình tĩnh và xử lý đúng cách. Trước hết, hãy cho trẻ nghỉ ngơi ở nơi thoáng khí, tránh để quá nhiều người quây quanh khiến không gian ngột ngạt. Việc đo nhiệt độ cần được thực hiện chính xác, tốt nhất là ở nách hoặc hậu môn, sau đó cộng thêm 0,3–0,4°C để xác định thân nhiệt thực tế.
Xử trí đúng khi trẻ sốt – Đừng để mạng xã hội thay bác sĩ
Nếu trẻ sốt nhẹ, dưới 38°C, cha mẹ chỉ cần cởi bớt quần áo, theo dõi sát sao và cho trẻ uống thêm nước. Khi thân nhiệt tăng lên khoảng 38–38,5°C, có thể lau người bằng khăn ấm hoặc chườm mát tại các vùng như trán, nách, bẹn để giúp tỏa nhiệt. Trường hợp sốt trên 38,5°C, cần sử dụng thuốc hạ sốt đúng liều lượng theo cân nặng, ưu tiên paracetamol hoặc ibuprofen, đồng thời bổ sung đủ nước, cho trẻ bú mẹ hoặc ăn lỏng dễ tiêu để tránh mất nước và kiệt sức.
Trong mọi tình huống, nếu cơn sốt kéo dài, trẻ có biểu hiện co giật, khó thở, nôn ói, bỏ ăn hoặc li bì, cha mẹ cần đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức, không tự ý trì hoãn hay tìm kiếm “mẹo dân gian” trên mạng.
Các bác sĩ cảnh báo, tuyệt đối không nên đắp chăn ấm, chườm đá, đánh gió, xát chanh hay phối hợp nhiều loại thuốc hạ sốt, những cách làm tưởng như vô hại nhưng thực chất có thể khiến thân nhiệt tăng nhanh hơn, gây bỏng lạnh hoặc ngộ độc thuốc. Việc chăm sóc trẻ sốt không cần cầu kỳ, chỉ cần đúng nguyên tắc: giữ ấm vừa đủ, hạ sốt an toàn và theo dõi sát sao.
Bởi, như các chuyên gia nhấn mạnh, một hành động sai trong vài phút có thể phải trả giá bằng sức khỏe, thậm chí là tính mạng của trẻ nhỏ.
Tin liên quan: